PYP (İlk Yıllar Programı), 3-12 yaş grubundaki öğrencilerin akademik, sosyal, fiziksel, duygusal ve kültürel açılardan gelişmesini amaçlamaktadır. Uluslararası bir müfredat modelini temel alan PYP, ilgili yaş grubundaki öğrencilere yönelik eğitim yöntemleri ve değerlendirme stratejileri hakkında yol gösteren bir eğitim ve öğretim yaklaşımıdır. PYP öğrencilerin merak ve yaratıcılıkları temel alan bir kavramsal yaklaşım üzerine kuruludur. Asıl hedefi öğrencilerin hayat boyu öğrenme sevgisi edinecekleri bir ortamın oluşturulmasıdır. Disiplinler üstü bir müfredat çerçevesine sahiptir ve öğrencilerin büyük fikirleri araştırırken farklı ders alanları hakkında öğrenme becerilerinin gelişmesini hedefler. PYP programının amacı bilgili, duyarlı, sorgulayan, ulusal ve uluslararası değerleri benimsemiş, farklı kültürlere karşı hoşgörülü ve saygılı bireyler yetiştirmektir.
a. IB Öğrenen Profili (Öğrencilerin nasıl bireyler olmalarını hedefliyoruz?)
IB öğrenen profili entelektüel, kişisel, duygusal ve sosyal büyümeye yönelik çok çeşitli insani yeterlilikleri ve sorumlulukları temsil eder. IB PYP programı IB Öğrenen Profiline uygun bireyler yetiştirmeyi hedefler. Program süresince gördükleri eğitimle birlikte öğrencilerin, IB Öğrenen Profilinin aşağıda belirtilen özelliklerini geliştirmesi ve bu özellikleri günlük hayatlarında uygulamaya geçirmeleri hedeflenir.
- Araştıran-sorgulayan: Araştırma ve sorgulama için gerekli becerileri geliştirerek merakımızı besleriz. Tek başına ve diğerleriyle birlikte nasıl öğreneceğimizi biliriz. Şevkle öğrenir ve öğrenme sevgimizi yaşam boyu sürdürürüz.
- Bilgili: Bilgiyi farklı disiplinlerin süzgecinden geçirerek kavramsal bir anlayışla kullanırız. Yerel ve küresel düzeyde önemli olan sorunlar ve fikirlerle ilgileniriz.
- Düşünen: Karmaşık problemleri çözüme kavuşturabilmek için eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini kullanırız. Gerekçeli ve etik kararlar almaya dönük inisiyatif kullanırız.
- İletişim kuran: Kendimizi birden fazla dilde, özgüvenli ve yaratıcı bir şekilde ifade ederiz. Diğer birey ve grupların bakış açılarını dikkatle dinleyerek etkili bir iş birliği yürütürüz.
- İlkeli: Günlük hayattaki tutumlarımıza doğruluk ve dürüstlük ilkeleri ile güçlü bir hakkaniyet ve adalet anlayışı eşlik eder. Ayrım yapmaksızın tüm insanların haysiyetine ve haklarına saygı duyarak hareket ederiz. Eylemlerimizin sorumluluğunu alırız.
- Açık görüşlü: Başkalarının değerleri ve geleneklerinin yanı sıra kendi kültürümüz ve bireysel geçmişlerimize değer veririz. Farklı bakış açılarını dikkate alır ve değerlendiririz.
- Duyarlı: Empati kurar, şefkat ve saygı gösteririz. Hizmet etme yükümlülüğüne inanır, çevremizdeki olumlu bir fark yaratabilmek için çaba sarf ederiz.
- Riski göze alan: Belirsizliğe ihtiyat ve kararlılıkla yaklaşırız. Yeni fikirler ve yenilikçi yaklaşımlara karşı açık fikirli, zorluklar ve değişim karşısında ise becerikli ve dayanıklıyız.
- Dengeli: Kendimizin ve çevremizdekilerin esenliğini sağlamak için yaşamımızın entelektüel, fiziksel ve duygusal yönleri arasında denge kurmanın önemini biliriz.
- Dönüşümlü düşünen: Edindiğimiz fikir ve deneyimlerle dünya üzerine derinlemesine düşünürüz. Kişisel gelişimimizi desteklemek hedefiyle güçlü ve güçsüz yanlarımızı kavrayabilmek için çaba sarf ederiz.
b. Özne Olan Öğrenenler
Öğrencilerin özne olabilmesi için seslerinin duyulduğu, söz ve seçme haklarının olduğu ve bulunduğu ortamı sahiplendiği bir eğitim ortamının yaratılması gereklidir. Öğrenciler öğrenme süreci içerisinde sorumluluk alabildikleri, bu sürecin planlama, sunma ve değerlendirme aşamalarıyla ilgili öğretmenleri ve diğer arkadaşlarıyla iş birliği yapabildikleri takdirde özne olabilirler. Öğrenenlerin özne oldukları koşullarda öğretmen ve öğrenci rolleri değişir, öğretmen ve öğrenci arasında bir ortaklık ilişkisi kurumaya başlanır.
Özne olmayı destekleyen öğretmenler;
- öğrenmeyi bireysel ve geliştirici bir etkinliğe dönüştürebilmek için öğrencilerin mevcut yetenek, ihtiyaç ve ilgi alanları üzerine kapsamlı bir şekilde düşünürler.
- öğrencinin düşünme becerilerini daha da ilerletebilmek için onların fikirlerini, meraklarını, bakış açılarını ve isteklerini etkin bir şekilde dinlerler.
- açık uçlu görevler vererek öğrencilerin ilgi alanlarını keşfetmelerini sağlarlar.
- yaratıcılıklarını sergilemeleri ve risk alabilmeleri için öğrencilere fırsatlar sunarlar.
- değerlendirme yöntemlerini kullanarak öğrencilerin ne zaman yardıma ihtiyaç duyabileceklerine dair bilgi ve öngörü sahibidirler.
Öğrenciler;
- öğrenme süreçlerini ihtiyaçları doğrultusunda yönlendirdiklerinde,
- seçimler yaptıklarında,
- görüşlerini dile getirdiklerinde,
- sorular sorduklarında ve merak ettikleri konuları ifade ettiklerinde,
- anladıklarını paylaştıklarında,
- yeni anlamlar oluşturduklarında,
- öğrenme topluluğuna katılarak öğrenme sürecine katkıda bulunduklarında özne olduklarını sergilerler.
c. Öğretime Yaklaşımlar (Program hangi öğrenme yaklaşımlarını temel almaktadır?)
- Sorgulama temelli öğrenme
- Disiplinler üstü öğrenme
- Kavram temelli öğrenme
- Oyun temelli öğrenme
- Oluşturmacı yaklaşım
d. Bilgi – Disiplinler üstü Temalar (Öğrencilerin ne hakkında bilgi sahibi olmalarını istiyoruz?)
Milli Eğitim Bakanlığı müfredatı İlk Yıllar Programı’nın altı temel teması altında işlenir:
• Kim Olduğumuz: Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler; kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal sağlık, aile, arkadaşlar, topluluklar ve kültürleri içeren insan ilişkileri, haklar ve sorumluluklar, insan olmanın anlamı.
• Bulunduğumuz Yer ve Zaman: Yer ve zaman hakkında sorgulama, kişisel tarihimiz, evler ve seyahatler, insanlığın keşifleri, icatları ve göçleri, yerel ve küresel bakış açısından bireyler ve uygarlıklar arasındaki ilişkiler.
• Kendimizi İfade Etme Yollarımız: Düşünceleri, duyguları, doğayı, kültürü, inançları, değerleri keşfetme ve ifade etme yollarını sorgulama, yaratıcılığımız hakkında düşünme, yaratıcılığımızı geliştirme ve yaratıcılığımızdan zevk duyma yolları.
• Dünyanın İşleyişi: Doğanın fiziksel ve biyolojik kanunları, doğa ile insan toplumları arasındaki etkileşimi, insanların bilim ilkelerini nasıl kullandıklarını, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplum ve çevre üzerindeki etkisi.
• Kendimizi Düzenleme Biçimimiz: İnsan yapısı sistemler ile toplulukların birbirleriyle olan bağlantıları, örgütlerin yapısı ve işlevi, toplumsal karar alma süreçlerinin oluşumu ve ekonomik etkinliklerin insanlık çevre üzerindeki etkisi.
• Gezegeni Paylaşma: Sınırlı kaynakları diğer insanlar ve canlılarla paylaşma mücadelesindeki haklar ve sorumluluklar; toplumlar arasındaki ilişkiler, eşit fırsatlara erişim, barış ve çatışmaların çözümü.
Bütün bu tema başlıkları altında sorgulama üniteleri planlanır. Öğrenciler, küresel düzeyde önem taşıyan disiplinler üstü bir temaya ilişkin konuları araştırır, sorgular ve öğrenirler.
e. Kavramlar (Öğrencilerin neyi anlamalarını istiyoruz?)
Disiplinler üstü müfredatın tasarımı ve öğrencilerin düşünme becerilerinin geliştirilmesinde her biri büyük önem arz eden 7 adet kavram mevcuttur. Bu kavramlar şu şekilde sıralanır.
Şekil – Neye benziyor?
İşlev – Nasıl çalışıyor?
Sebep-sonuç – Neden böyle?
Değişim – Nasıl değişiyor?
Bağlantı – Diğer şeylerle arasında ne bağlantı var?
Bakış açısı – Değişik bakış açıları neler?
Sorumluluk – Sorumluluğumuz nedir?
f. Öğrenme Yaklaşımları (Öğrencilerin ne yapabilmelerini istiyoruz?)
Öğrenme yaklaşımlarının tasarımı esasa olarak öğrencinin nasıl öğrenmesi gerektiği sorusuna dayanır. Disiplinler üstü beceriler olarak ifade edilen öğrenme yaklaşımı IB eğitiminin asli unsurlarından biridir. Bu beceriler IB programın her düzeyde teşvik ettiği kavramsal anlayış, araştırma ve sorgulama, bilgiye çok yönlü erişim hedeflerini tamamlayıcı niteliktedir. Öğrenciler IB programı çerçevesinde tasarlanan derslerde bir dizi disiplinler üstü beceri edinir ve bu becerileri hayata geçirmeyi öğrenirler. Düşünme, iletişim, araştırma ve sosyal ve özyönetim becerileri şeklinde beş ayrı başlık altında toplanan bu beceriler sadece öğrenme süreci açısından değil öğrencilerin sınıfta ve okul dışındaki günlük hayatı açısından da son derece önemlidir.
Bu başlıklar detaylı bir şekilde aşağıda belirtilmiştir. Okulların ihtiyaçlarına göre alt beceri listelerini şekillendirebilmeleri mümkündür.
Düşünme becerileri
• Eleştirel düşünme becerileri (konu ve fikirlerin çözümlenmesi ve değerlendirilmesi)
• Yaratıcı düşünme becerileri (özgün fikirlerin geliştirilmesi ve yeni bakış açılarının değerlendirilmesi)
• Transfer becerileri (çoklu bağlamlarda becerilerin ve bilginin kullanımı)
• Dönüşümlü düşünme/üst-bilişsel beceriler (öğrenme sürecinin değerlendirilmesinde süreklilik)
Araştırma becerileri
• Bilgi okur-yazarlığı becerileri (oluşturma ve planlama, veri toplama ve kaydetme, sentezleme ve yorumlama, değerlendirme ve iletme)
• Medya okur-yazarlığı becerileri (fikir ve bilgiyi kullanmak ve oluşturmak için medya araçlarını kullanma)
• Medya ve bilginin etik kullanımı
İletişim becerileri
• Bilgi alışverişi becerileri (dinleme, yorumlama, konuşma)
• Okur-yazarlık becerileri (bilgi toplama ve iletme için okuma, yazma ve dilin kullanımı)
• Bilişim becerileri (bilgi toplama, soruşturma-araştırma ve iletme için teknolojinin kullanımı)
Sosyal beceriler
• Kişilerle pozitif ilişkiler kurma ve işbirliği geliştirme (öz-denetimin kullanımı, zorlukların yönetilmesi, akranların desteklenmesi)
• Sosyo-duygusal zekanın geliştirilmesi
Öz yönetim becerileri
• Organizasyon becerileri (zamanı ve görevleri etkili şekilde yönetme)
• Zihin durumları (bilinçli farkındalık, azim, duygu yönetimi, öz-motivasyon)
g. Eylem (Öğrencilerin öğrendiklerini kullanarak nasıl eyleme geçmelerini istiyoruz?)
Program çerçevesinde tasarlanan derslerde öğrencilerin yerel ve küresel konular hakkında düşünmeleri, bilinçli tercihler yapmaları, düşündüklerini hayata nasıl geçirecekleri öğretilir. Öğrenciler hayata geçirdikleri eylemlerin kendi bireysel tercihleri olduğunu kavramasıyla birlikte daha yetkin ve becerikli hale gelir, öğrenme sürecinin etkin özneleri olurlar.
h. PYP Programının Öğrencilere Katkıları Nelerdir?
• Program öğrencileri keşfederek öğrenmeye, araştırmaya ve sorgulamaya teşvik eder.
• Program çerçevesinde tasarlanan derslerde öğrenciler günlük hayattaki gerçek olguları araştırdıkları için daha karmaşık ve birbiriyle bağlantılı kavramları kolaylıkla anlamayı öğrenirler.
• Program öğrencilerin bulundukları her ortamda kendilerini daha özgüvenli ifade etmelerini sağlar.
• Program öğrencilere bir konuyu nasıl öğreneceklerini öğretir.
• Program öğrencilere ulusal ve uluslararası değerleri benimsetir. Farklı kültürlere karşı hoşgörülü, saygılı ve açık görüşlü olmayı öğretir.
• Program sayesinde öğrenciler farklı bakış açılarının varlığını ve öğrenme süreci esnasında bu bakış açılarını dikkate almanın önemini kavrarlar.
• Program öğrencilerin karşılaştıkları problemler ve zorluklar karşısından yaratıcı ve anlamlı çözümler üretmelerini sağlar.
• Program öğrencilerimizin duyarlı ve sorumlu vatandaşlar olmalarına yardımcı olur.
Öğrencilere Katkıları Nelerdir?
- Öğrencileri keşfederek öğrenmeye, araştırmaya ve sorgulamaya teşvik eder.
- Öğrencilerin bulundukları her ortamda kendilerini daha özgüvenli ifade etmelerini sağlar.
- Uluslararası bilinç geliştirerek öğrencilerin kendi kültürlerini anlamalarını ve tüm kültürlere saygılı ve açık görüşlü olmalarını sağlar.
- Öğrenciler farklı bakış açılarının varlığını ve öğrenme süreci esnasında bu bakış açılarını dikkate almanın önemini kavrarlar.
- Öğrencilerin karşılaştıkları problemler ve zorluklar karşısında yaratıcı ve anlamlı çözümler üretmelerini sağlar.
- Öğrencilerimizin duyarlı ve sorumlu vatandaşlar olmalarına yardımcı olur.