TEMEL SPOR EĞİTİMİ
Program Amaçları
Temel Spor Eğitimi Programı, geleceğin performans sporcusu adayları olan öğrenenlerin yetenek geliştirme modelleri ve yaklaşımları doğrultusunda şu özelliklerin gelişimini hedefler:
- Hareket Yetkinliği,
- Bilinçli ve Aktif Katılım,
- Psikolojik Güçlenme,
- Spor Ahlakı,
- Bağ Kurma
Öğrenenler, özel yetenekleri ve istekleri doğrultusunda bir spor branşına yönlendirilmeden önce bütün sporların dayanağı olan Temel Hareket Becerilerini mükemmelleştirme ve birçok sporun temel becerilerini deneme fırsatı bulurlar.
Program yapısı içindeki öncelikli hedef, öğrenenlerin yaş ve gelişim düzeyine özgü hareket yetkinliklerinin geliştirilmesidir. Hareket yetkinliği gelişiminin mükemmelleşmesi ve Temel Spor Eğitimi Programının bütüncül bir yapıda gelişmesi için destekleyici unsurlardır.
Bu program yapısı içinde öğrenenlerin geliştirilmesi beklenen özellikler;
Hareket Yetkinliği:
Hareket yetkinliği “Temel Hareket, “Sporlara Hazırlayıcı Hareket” becerileri, Koordinatif yetiler ve “Fiziksel Uygunluk” özelliklerinin gelişimini içermektedir. Temel Hareket Becerileri her türlü insan hareketi ve spordaki hareket becerilerinin temeli olan yer değiştirme, dengeleme, nesne kontrolü ve bunların bir arada sergilendiği birleştirilmiş hareket becerilerini içerir.
Koordinatif Yetiler, kinestetik ayrımlama, oryantasyon yetisi (mekânsal uyum), tepki yetisi, ritim ve denge yetilerini içerir. Sporlara Hazırlayıcı Hareket Becerileri altında çeşitli bireysel, takım, raket, savunma, su, buz ve kar sporlarındaki temel hareket becerileri yer alır. Fiziksel Uygunluk altında öğrenenlerin sağlıkla ilgili fiziksel uygunluk (vücut kompozisyonu, aerobik dayanıklılık, kas kuvveti ve dayanıklılığı, esneklik) ve bazı seçilmiş spora özgü fiziksel uygunluk (koordinasyon, denge, çeviklik, sürat, reaksiyon zamanı) özelliklerinin gelişimi hedeflenir. Hareket yetkinliği altındaki özellikleri geliştiren öğrenenlerin, hareket yetkinliklerini çok yönlü olarak geliştirerek bir spor branşındaki daha karmaşık becerilerin ve özelliklerin eğitimi için hazır hale gelmeleri hedeflenir.
Bilinçli ve Aktif Katılım:
Öğrenenlerin spor eğitimi sırasında hareket yetkinliği gelişirken sporla ilgili kavramları öğrenmeleri, etkinliklere bilinçli katılmaları sürdürülebilir gelişimleri için gereklidir. Bilinçli ve kendi iradesi ile aktif katılım geliştiren öğrenenlerin, beden eğitimi derslerinde neden ve nasıl çalışmaları gerektiğini bilerek dersin amacına dönük çalışmada daha başarılı olmaları hedeflenir. Öğrenenlerin, derslerde bedenlerinin nasıl çalıştığını ve fizyolojik, psikolojik, sosyal ve duygusal deneyimlerin spor performanslarını nasıl etkilediğini anlamaları hedeflenir ve zihinsel gelişimlerini de destekleyecek şekilde planlanır.
Programda bilinçli ve aktif katılım boyutu altında; “Bilgili olma ve bilgiyi kullanma”, “Hedef koyma” ve “Eğlenme” alt boyutları bulunur. Bilgili olma ve bilgiyi kullanma öğrenenlerin hareket yetkinliğini geliştirirken hareket kavramlarını (vücut, alan, efor ve ilişkiler farkındalığı) öğrenmesi ve bunları derslerde ve günlük yaşamında kullanması ile ilişkilidir.
Öğrenenler, derslerde temel hareket becerilerini çalışırken bunlarla ilgili vücut, alan, efor ve ilişkiler farkındalığı kavramlarını ve verimli hareket etme ile ilgili temel ilkeleri öğrenir. Ayrıca bu yaş ve gelişim özelliklerine uygun, hareket yetkinlikleri ve zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimleri için hedefler koymayı ve bunlara ulaşmak için planlama yapmayı öğrenirler. Spor eğitiminin önemli ögelerinden biri eğlenme duygusudur. Derslerde eğlenme duygusunu yaşayan sporcuların spora bağlarının kuvvetlenmesi ve zorluklarla başa çıkmada daha yüksek motivasyona sahip olmaları hedeflenir. Öğrenenlerin spor eğitimleri sırasında eğlenme duygusunu yaşamaları üzerinde önemle durulur.
Bağ Kurma:
Spor eğitimi sürecinde öğrenenlerin spor ortamı ve içinde yer alan diğer bireylerle bağ kurması başka bir deyişle aidiyet geliştirmesi beklenir. Spor eğitimi ortamı özde sosyal bir öğrenme ortamıdır. Öğrenenlerin spora ve spor içindeki diğer bireylerle bağ kurması; sosyal ve öznel iyi oluş halini desteklemekle birlikte spor yaşantısını sürdürebilmesine, sporun gelişimine ve kurumsallığına da katkı sağlanır. Programda bağ kurma altında “Eğitmen ve Akranlarla Olumlu İlişki”, “İş Birliği” ve “İletişim Becerileri” gelişimi yer alır. Eğitmen ve akranlarla olumlu ilişki kurma öğrenenin gruba ait olma duygusunu yaşamasına katkı sağlar.
İş birliği, başkaları ile amaç doğrultusunda çalışma becerilerinin gelişmesini; İletişim becerilerinin gelişmesi ise spor içinde ve spor dışındaki yaşamında güçlü sözlü ve sözsüz iletişim becerilerine sahip olmaları açısından öğrenenleri destekler.
Spor Ahlakı:
Sporun güçlü etik kodları vardır. Bu etik kodları özümsemeden gerçek anlamda spor eğitiminden bahsetmek söz konusu olamaz. Programda spor ahlakı içinde “Sportmenlik”, “Sorumlu Davranış Gösterme” ve “Empati” gelişimi ele alınır. Sportmenlik özelliği gelişen bir sporcu dürüsttür, rakibe saygılıdır, kurallar çerçevesinde oynar ve adil olmayan davranışlardan kaçınır. Sorumlu davranış gösteren bir sporcu spor ortamında ve spor dışındaki yaşamında bireysel ve sosyal sorumluluklarının farkında olur ve buna uygun davranır. Empati özelliği gelişmiş bir sporcu ise bireysel farklılıklara saygı duyar ve yardımlaşmayı bilir. Programda öğrenenlerde spor ahlakı altında ele alınan bu özelliklerin gelişimi için güçlü bir temel atılması ve geleceğin rol modeli sporcularının gelişmesi hedeflenir.
Psikolojik Güçlenme:
Öğrenenlerin performansını etkileyen en önemli unsurlardan birisi psikolojik gücüdür. Öğrenenlerin spor eğitimi sırasında psikolojik gelişimleri takip edilir ve ihtiyaç duydukları konularda performanslarını etkileyen psikolojik süreçleri anlamaları ve geliştirmeleri için fırsatlar yaratılır. Programda psikolojik güçlenme boyutu altında sporcularda “Benlik Algısı”, “Yetkinlik Algısı”, “Yılmazlık” ve “Özerklik” özelliklerini geliştirme hedeflenir.
Kaynak: T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı Sporcu Eğitimi ve Gelişim Programı