Ölçme Değerlendirme

FELSEFE

İnsan, yaşamı boyunca öğrenir. Okuduğu, izlediği, dinlediği, planlı ya da plansız edimlerde bulunarak gerçekleştirdiği her eylem; sahip olduğu bilgi ve beceri varlığı üzerinde açık ya da gizil bir etki yaratır. Öğrenmeler, bazen hemen, bazen de zaman geçtikten sonra “yorumlayış, ifade ediş ve işi yapışta değişiklik” olarak kendini gösterir ve “Öğrenme, davranış değişikliğidir.” tanımında kendini bulur. Planlı bir eğitim öğretim süreci, ölçme değerlendirme faaliyetlerinden ayrı düşünülemez.

Birbirinden farklı mizaçlara ve akademik yönelimlere sahip, birbirinden farklı ön deneyimlerden gelen öğrencilerin; bilgiyi hatırlama, kavrama, uygulama, analiz etme, sentezleme, yorumlayıp değerlendirme ve davranışa dönüştürme sürecinde, öğrenme stilleri de farklılıklar gösterebilir. Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor bakımdan sağlıklı bir birey için gerçekleşmesi doğal bir akış olan öğrenme eyleminin, akademik alanlara yönelik bir ölçme çalışmasının ardından gerçekleşmemiş olduğuna ilişkin bir “değerlendirme” yapılıyorsa; bu yargının eksiksiz ve doğru olduğunu kabul etmek için, öncesindeki sürecin öğrenme ve ölçme araçları, yöntemler, materyaller gibi değişkenlerin çeşitliliği bakımından incelenmesi gerekir.

Öğrenci başarısıyla ilgili yargıya varmada yaygın olarak sonucun ya da sonuçtaki ürünün ölçüldüğü ve bireyin başarısının, “grup içerisindeki yeri” olarak ifade edildiği bir sistemde, bireyin kendini tanımasını ve kendi gelişimi hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayacak bilgi ve belge yetersiz kalabilmektedir. Akademik başarının göstergesi olarak da her derste öğrenciye verilen “not” gösterilmektedir.

Öğrencinin akademik başarısına verilen not’a öğrenci, veli ve öğretmen açısından bakıldığında aşağıdakine benzer sorunlarla karşılaşılabilmektedir.

Öğrenciler, aldıkları; veliler de çocuğunun başarısının ifadesi olarak gösterilen notu, yorumlamakta güçlük çekmektedirler.
Öğretmenler ise var olan değerlendirme uygulamalarının öğrencilere ve veliler açıklanmasında oldukça zorluklar yaşamaktadırlar.

Yapılan sınav sonrasında verilen not, öğrencinin kazanımları ve eksikleri bakımından yeterince bilgi verici değildir.

Sınavların çoğunluğu, öğrencilerin belli bir alandaki bilgilerini hatırlama ve bilme düzeyini ölçmektedir. Oysa öğrencinin, bilgileri bilmesinin yanı sıra bu bilgileri kullanarak bir iş yapma ve yeni şeyler üretme, bilimsel düşünme, sorumluluk alma vb. farklı özelliklerde gelişim göstermesi beklenir. Bu nedenle uygulanan sınav türleri yukarıda sözü edilen tüm özelliklerin ölçülmesi için uygun ya da yeterli araçlar değildir.
Sınavlar, öğrencilerin belli bir andaki bilgilerini ölçmektedir. Bu ölçüler öğrencinin o andaki fiziksel sağlığı, ruhsal durumu, dikkatsizliği, konsantrasyonu, kişisel sorunları, vb. durumlardan etkilenebilmektedir. Öğrencinin bir dersteki başarısının birkaç sınavdan elde edilen notla değerlendirilmesi, öğrencinin başarısını yansıtmakta yetersiz kalabilir.

Bu ve benzeri sorunlar göz önüne alındığında öğrenme süreçlerine ilişkin beklentilerin öğrencilere açıkça iletilememesi karmaşaya, hayal kırıklığına, yeterince güdülenmemeye, ve öğrenmeye ilişkin isteksizliğe yol açabilmektedir.

Planlanmış öğrenme süreci boyunca, öğrencilerde gelişmesi beklenen kazanımlar çok boyutludur. Bu nedenle, öğrencilerin öğrenme faaliyetleri içindeki olgunluk durumları hakkında bilgi edinme yollarının, uygulanan sınavlar dışında değişik değerlendirme araç ve yöntemleriyle çeşitlendirilmesi, zenginleştirilmesi, öğrencinin süreçteki gelişiminin izlenmesi ve yönlendirilmesi gerekir. Bu doğrultuda İSTEK Okullarında ölçme ve değerlendirme çalışmaları, öğrenci merkezli ve birçok farklı kaynaktan elde edilen bilgilere dayalı olarak gerçekleştirilir. Bu, nitelikli eğitim faaliyetlerinin tamamlayıcı ve bütünleyici bir parçasıdır.

İSTEK Okulları Ölçme Değerlendirme Politikası, eğitim öğretim sürecinde yer alan her uygulamanın, öğrencinin gerçekleştirdiği öğrenme eylemine etkisini izler; hazır bulunuşluktan sonuca kadarki her aşamayı kapsar. Politika uyarınca ölçme değerlendirme faaliyetinin yürütücüleri, öğrencilerin öğrenme eyleminden önceki durumlarını belirlemek amacıyla “ön”, devam eden çalışmaların öğrencilerin öğrenmesi üzerinde yaratmakta olduğu değişimleri ve öğrencilerin süreç içindeki ilerleyişini izlemek için “sürece yönelik”; planlanan takvimin bitiminde öğrencilerin ulaştığı noktayı tespit etmek için de “sonuca yönelik” ölçme ve değerlendirmelerde bulunur.

İSTEK Okullarında ölçme ve değerlendirme faaliyetleri, Ölçme Değerlendirme Komisyonu tarafından koordine edilir; okul yönetimleri, ölçme değerlendirme uzmanları, öğretmenler ve öğrencilerin katılımı ile yürütülür. Politika, akran ve öz değerlendirme envanterleriyle, öğrenmenin öznesi olan öğrenciyi de değerlendirme sürecinin aktif bir ögesi olarak ele alır. Politika; öğrenmenin sadece sınavlar yoluyla ölçülüp sınav sonuçlarından yola çıkılarak değerlendirilmesini değil, eğitim öğretim sürecindeki proje, performans ve portfolyo çalışmarına yönelik uygulanan quizler, sınavlar, anketler; rubrikler, değerlendirme listeleri, gözlem formları gibi ölçme ve değerlendirme araçlarıyla bütüncül, geniş bir çerçeveyi kapsar.

GENEL AMAÇ

Planlanmış öğrenme süreçlerinin önemli bir unsuru olan ölçme ve değerlendirme çalışmalarının temel amacı, sürecin tüm ögelerinin sistem içindeki işlerliğini, verimliliğini ve sisteme katkısını belirlemek; öğrencilerin öğrenme düzeyleri ve eğitimde kullanılan yöntemlerin etkinliği hakkında öğrenci, öğretmen, veli ve okul yönetimine geri bildirim sağlamak ve bu yolla sürecin niteliğini arttırmaktır. Ölçme değerlendirme, bu amacı gerçekleştirmeye çalışırken eğitimin paydaşları arasında ortak bir dil oluşmasına da katkı sağlar.

Ölçme Değerlendirme

Çalışmalarının Öğrenciye Yönelik Amaçları

Öğrencilerin;

Önceki bilgi ve tecrübesini değerlendirmek,
Hem kendilerinin hem de akranlarının öğren me süreçlerini değerlendirmesine olanak sağlamak,
Öğrenme deneyimlerini bireysel farklılıklara ve öğrenme stillerine göre planlamak,
Bir alanda öğrendiklerini başka alana transfer edebilmelerini ve dönüşümlü düşünebilmesini sağlamak,
Neye göre değerlendirileceklerini bilmelerini sağlamak,
• Aldıkları geri bildirimleri kullanarak kendilerine hedef kaynaklar sağlamaktır.

Ölçme Değerlendirme

Çalışmalarının Veliye Yönelik Amaçları

Velilerin;

Çocuklarının gelişim ve değişimleri hakkında açık ve şeffaf somut bilgi sahibi olmalarını
sağlamak,
Çocuklarının öne çıkan ya da geliştirilmesi gereken yönlerini görmelerine olanak vermek,
Çocuklarının gelişimleri hakkında bilgi sahibi olmalarını ve destekleme kanallarına ulaşmalarını sağlamaktır.

Ölçme Değerlendirme

Çalışmalarının Öğretmene Yönelik Amaçları

Öğretmenlerin;

Öznellikten uzak adil ve tarafsız değerlendirme yapmasını sağlamak
Öğrenciyi akademik açıdan ve tutumlar bakımından tanımasını sağlamak,
Doğru planlama yapmasını sağlamak,
Öğrenme ortamının farklılaştırılmış eğitimi gerçekleştirmeye yönelik düzenlenmesinisağlamak,
Hedeflerine ne kadar ulaştıklarını görmelerini sağlamak,
Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini keşfetmelerini sağlamak,
Öğrencilerin öğrenme biçimlerini tespit ederek farklılaştırma planlamalarını yapmak,
Öğrencilerin gelişimlerine yönelik veri toplamak,
Öğretim hakkında geri bildirim elde etmek,
Dönüşümlü düşünmesini sağlamaktır.

Ölçme Değerlendirme

Çalışmalarının Okul Yönetimine ve Ölçme Değerlendirme Politikasına Yönelik Amaçları

Okulun akademik planlamasının bilginin işlevsel hâle gelmesini mümkün kılma, öğrencinin neyi, ne ölçüde öğrendiğini görme, öğrenmenin sınırlarını genişleterek akademik öğrenmeleri kültüre dönüştürme fırsatı sağlayıp sağlamadığını görmek,
Uygulanan müfredatın öğrenciye ne düzeyde ulaştığını, öğrencinin sunulan içerik kapsamında nasıl bir öğrenme performansı sergilediğini ve süreç içerisindeki bireysel gelişimini belirlemek. Öğrenmenin bilgi, kavrama, uygulama, analiz etme, sentezleme, değerlendirme ve yaratım aşamalarının öğrenci tarafından hayata geçirilebilme derecelerini gözlemlemek,
Ölçme Değerlendirme Politikasını sürekli geliştirmek için veriler elde etmek,
Akademik programın geliştirilmesini sağlamak ve niteliğini arttırmak

ÖLÇME DEĞERLENDİRMENİN İLKELERİ

İSTEK Okullarında Ölçme ve Değerlendirme ilke ve esasları eğitim-öğretim kadrosunun ortak

çabasının bir ürünüdür. Buna göre, öğrencinin ihtiyacı doğrultusunda öğrenmenin sürekli bir biçimde gerçekleşmesini sağlamak temel amaçtır. Bu amaç bilgi, kavram, beceri ve eylemi kapsar.

İSTEK OKULLARINDA DEĞERLENDİRME NE ZAMAN YAPILIR?

Değerlendirme, öğretmen, ebeveynler ve çocuklara güçlü alanlarını ve geliştirilmesi gereken alanlarını ve ayrıca programın etkinliğini görmelerini sağlayan sürekli bir süreçtir. Ön Değerlendirme önceki bilgi ve tecrübelerin ortaya çıkarılması için yeni öğrenmeye başlamadan önceki süreçtir. Tüm sınıflarımızda beyin fırtınası faaliyetleri ve zihin/kavram haritaları gibi pek çok farklı yöntem öğrencilerin ön bilgilerini öğrenmek için kullanılır. Süreç Değerlendirmesi günlük öğrenme ile iç içe geçmiştir. Çocukların halihazırda neyi bildiklerini, anladıklarını ve yapabileceklerini bularak gelecekteki gelişimini ve öğrenmesini planlamak amacıyla öğretmen ve öğrencilere yardımcı olur. Farklılaştırma için öğretmenlere veri sağlar.

Sonuç Değerlendirmesi bir öğrenim ünitesi ya da sürecinin sonunda gerçekleştirilir. Öğrencilerin, öğretmenlerin ve ebeveynlerine ünite süresince nelerin öğrenildiğini göstermesi ve gelişimin değerlendirilmesi için bir imkan sunar.

Bir ünite ya da süreç için son noktasıdır. Ancak bunun değerlendirilen alanlardaki öğrenmenin sonu olması gerekmez.

ETKİLİ DEĞERLENDİRMENİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Öğrenciler ve öğretmenlere performans, öğrenme ve öğretmenin gözden geçirilmesi/ge- liştirilmesi için geri bildirim verilmesi
Öğrencilerin bildiklerini, anladıklarını ve yapabileceklerini göstermeye; sürece ve sonuca yönelik olması
Öğrenme tarzı, kültürel, dilsel farklılıklarla ilgili farkındalık göstermelerinin sağlanması
Ölçütlerinin olması ve bu ölçütlerin ne oranda gerçekleştiğine dair kanıtlar sunulması
Önceden belirlenmiş anlamlı ölçütlerinin bulunması
Öğrencilerin yalnızca bilgileri olguları hatırlamasını değil öğrendiklerini sentezlemesini ve uygulamasını da sağlaması
Öz, akran, öğretmen ve ebeveyn değerlendirmesinin ayrılmaz ve temel bir parçası olarak öğrencilerin dönüşümlü düşünmesini ve öz-değerlendirmesini geliştirmesi
Kaliteli ürün ya da performans üretimine yoğunlaşması
Çocukların güçlü yanlarını vurgulaması ve uzmanlık ve ustalıklarını göstermelerine izin vermesi
Çocukların farklı görüş ve yorumlarını ifade etmelerine imkan tanıması
Öğrenme/öğretme döngüsünün her aşamasında geri bildirim sağlaması
Öğrenci ihtiyaçları, ilgileri ve öğrenme tarzlarının (öğrenci odaklı) dikkate alınması
Öğrenciler ve öğretmenler arasındaki iş birliği olması
Öğrenci gelişimi ve öğrenmesi ile ilgili olarak öğrenciler, ebeveynler, öğretmenler ve yöneticiler tarafından belirlenen ve anlaşılan hedeflere yönelik kanıt oluşturması - tutulması
Öğrenmeye değer bilgi ve becerilerin belirlenmesi
Geriye doğru tasarım ile ulaşılacak son noktanın ve hedeflerin en baştan belirlenmesi, öğrenme etkinlikleri ve değerlendirmelerin bu hedefe uygun şekilde planlanması

ÖLÇME DEĞERLENDİRME SÜREÇLERİ ŞEMASI

ÖN – BAŞLANGICA YÖNELİK - DİAGNOSTİK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (TANILAMA)

İSTEK Okullarında başlangıca yönelik ölçme ve değerlendirme; öğrencilerin mevcut bilgilerini ve öğrenmenin başlangıç seviyesinde nasıl hissettiklerini analiz etmeyi içerir. Öğrencilerin öğrenme sürecindeki başarılarını gözlemlemenin yanı sıra ön bilgilerini ve deneyimlerini değerlendirmek, yeni planlamalara ışık tutar.

Eğitim öğretim yılının başında, tüm derslerden hazırbulunuşluk uygulamaları yapılır. Bu uygulamalar, öğrencilerin ön bilgilerini değerlendirecek sorulardan oluşur. Öğrencinin bulunduğu kademe ve sınıf düzeyine açık uçlu, tasvir edici ve yorumlatıcı soruların yanı sıra çoktan seçmeli soruları da içerebilir.

Başlangıca yönelik ölçme ve değerlendirme, bir yandan yığınsallık arz eden bilimsel edinimlerde önceki öğrenmelerle hangi noktaya gelindiğini belirleme, diğer yandan bilişsel olarak yeni edinimlere ne kadar hazır olunduğunun tespitinde önem taşır. Planlama, hazır bulunuşluk düzeyine göre yapılır.

Cevap anahtarları ve rubrikler kullanılır, kontrol çizelgeleri, basamak tablosu (baremler) gibi ölçme değerlendirme araçları kullanılır.

ÖN – BAŞLANGICA YÖNELİK- DİAGNOSTİK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (TANILAMA)

İSTEK Okullarında başlangıca yönelik ölçme ve değerlendirme; öğrencilerin mevcut bilgilerini ve öğrenmenin başlangıç seviyesinde nasıl hissettiklerini analiz etmeyi içerir.

Öğrencilerin öğrenme sürecindeki başarılarını gözlemlemenin yanı sıra ön bilgilerini ve deneyimlerini değerlendirmek, yeni planlamalara ışık tutar. Eğitim öğretim yılının başında, tüm derslerden

hazırbulunuşluk uygulamaları yapılır. Bu uygulamalar, öğrencilerin ön bilgilerini değerlendirecek sorulardan oluşur. Öğrencinin bulunduğu kademe ve sınıf düzeyine açık uçlu, tasvir edici ve yorumlatıcı soruların yanı sıra çoktan seçmeli soruları da içerebilir.

Planlama, hazırbulunuşluk düzeyine göre yapılır. Cevap anahtarları ve rubrikler kullanılır, kontrol çizelgeleri, baremler gibi ölçme değerlendirme araçları kullanılır.

SÜRECE YÖNELİK – BİÇİMLENDİRİCİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (DURUMU BELİRLEME)

Sürece yönelik ölçme ve değerlendirme, öğrenme paydaşlarını süreç hakkında bilgilendirir, öğrencide öz farkındalık yaratmayı amaçlar ve öğretmene, öğrencinin hangi konularda desteğe ihtiyacı olduğu konusunda fikir verir. Amaç, öğrencilerin öğrenme eksikliklerini ve yanlışlıklarını giderecek destekleyici çalışmalar planlamaktır. Sürece yönelik ölçme değerlendirme ile öğrenmenin herhangi bir aşamasında yaşanan sorunlar da belirlenir ve ek çalışmalar yapılır, anlaşılamayan ya da yanlış anlaşılan yerlerin netleştirilmesine yönelik yeni etkinlikler hazırlanır.

Öğrencilerin öğrenme süreçlerinin farkına varabilmeleri ve kendi öğrenmelerinin sorumluluğu- nu alabilmelerine olanak sağlamak amacı ile öz ve akran değerlendirme çalışmaları yürütülür. Bu etkinlikler sınıf ortamında öğretmen rehberliğinde ya da bireysel olarak yapılır.

Öncelikle öğrenmeyi gerçekleştiren özne olan öğrencinin, ardından süreci planlayan ve uygu- layan öğretmenin ve süreçte paydaş olan velilerin, gelişimle ilgili geri bildirim alması gerekir.

Geri bildirim, bire-bir görüşmeler, bireysel ya da toplu veli ve öğrenci görüşmeleri, uygulanan sınavlardan sonra ölçme-değerlendirme birimi tarafından hazırlanan kazanım bazlı sınav analizleri yoluyla, paydaşlarla paylaşılır.

SONUCA YÖNELİK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (SONUCU SAPTAMA VE NOTLAMA)

Tasarlanan ve uygulanan eğitim öğretim programının sonunda, aşağıdaki yollarla sonuca yönelik ölçme değerlendirme çalışması uygulanır. Her sonuç değerlendirme, devam etmekte olan öğrenme sürecinin bir sonraki aşamasının planlanmasında veri niteliği taşır.

Proje Raporları,
Yazılı ve Karma Sınavlar,
Uygulamalı Sınavlar,
Performansa Dayalı Çalışmalar
Çoktan Seçmeli Testler

İÇ DEĞERLENDİRME DIŞ DEĞERLENDİRME

Değerlendirme faaliyetleri, düzenleyici akademik birimin İSTEK Okulları bünyesinde olup olmamasına göre göre iç değerlendirme ve dış değerlendirme olarak ikiye ayrılır.

İÇ DEĞERLENDİRME

İç değerlendirme özelde İSTEK Okulları, genel çerçevede ise İSTEK Okulları akademik birimleri tarafından oluşturulmuş değerlendirme çalışmalarını ifade eder. Yazılı ve karma sınavları, deneme sınavlarını, performans değerlendirme sürecindeki alternatif ölçme araçlarıyla branş projeleri ve Projist kapsamındaki envanterleri kapsar. Bunun yanı sıra ilkokul 4.sınıfta İKS (İşlenen Konular Sınavı) ve GBT (Genel Başarı Testi), ortaokulllarda İKS, GBT ve LGS deneme sınavı ve liselerde GBT, TYT deneme sınavı ve AYT deneme sınavı da uygulanır.

DIŞ DEĞERLENDİRME

Ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan değerlendirme uygulamalarını ifade eder. Yayınevlerinin kurumsal deneme sınavları, LGS ve YKS deneme sınavları, IBDP Sınavlarıçeşitli yazılımların değerlendirme uygulamaları ve uluslararası geçerliliği olan yabancı dil sınavları bu kapsamdadır.